Η έρευνα της ελληνικής νοηματικής. Παρατηρήσεις φωνολογικής ανάλυσης

Βενέττα Λαμπροπούλου. Επ. Καθηγήτρια Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μίου Πατρών

Οι Κωφοί άρχισαν μόλις τα τελευταία χρόνια να μελετώνται από κοινωνιολόγους και γλωσσολόγους ως κοινωνική ομάδα με ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά και κοινή ξεχωριστή γλώσσα. Η Νοηματική Γλώσσα, όπως πολλές άλλες γλώσσες μειονοτήτων, είναι άγνωστη για την πλειοψηφία των ακούοντων πολιτών. Πολλοί μη γνώστες της γλώσσας αυτής και της έρευνάς της την ταυτίζουν με την παντομίμα, λόγω του ότι τόσο η Νοηματική όσο και η παντομίμα χρησιμοποιούν τα ίδια "όργανα" έκφρασης, δηλαδή το σώμα και το πρόσωπο.

Διατυπώσεις του τύπου "η Νοηματική είναι διεθνής", "απεικονίζει συγκεκριμένες έννοιες", "έχει περιορισμένες δομικές δυνατότητες", "είναι φτωχή σε λεξιλόγιο", "είναι τηλεγραφική" κτλ. είναι χαρακτηριστικές της γενικότερης άγνοιας του κόσμου για τη Νοηματική. Υποδηλώνουν ακόμα και μια υποτίμηση για τη γλώσσα αυτή, αντίληψη που επικρατεί γενικότερα για τις γλώσσες των μειονοτήτων που πολιτικά ως "ανεπίσημες" γλώσσες δεν έχουν δύναμη, όπως άλλωστε δεν έχουν πολιτική δύναμη και οι ίδιες αυτές οι μειονότητες. Δυστυχώς πολλές φορές οι αντιλήψεις αυτές για τη Νοηματική προέρχονται από ανθρώπους που δουλεύουν χρόνια με κωφούς, όπως δασκάλους κωφών, γιατρούς και άλλους "ειδικούς". Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι έρευνες της Νοηματικής Γλώσσας άρχισαν από επιστήμονες άσχετους με τους κωφούς και την εκπαίδευσή τους, δηλαδή γλωσσολόγους των οποίων το πρωταρχικό ενδιαφέρον δεν ήταν να ερευνήσουν το τι επιτρέπεται να μάθουν οι κωφοί μαθητές ή το αν η Νοηματική Γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαίδευση. Το ενδιαφέρον τους αφορούσε το ερευνητικό ερώτημα εάν ο τρόπος που χρησιμοποιούσαν οι Κωφοί για να επικοινωνήσουν, δηλαδή τα Νοήματα, είχαν κάποια κοινή δομή και αν αυτή η δομή ήταν γλωσσολογική δομή.

Η εργασία είναι διαθέσιμη σε μορφή pdf (700 Kb) εδώ.